Wijn en amateurwijn (geldt  mutatis mutandi ook voor bier en amateurbier)

 

 Ook wijn- en biermakers hebben te maken met wetten. Deze gelden immers voor alle particulieren en bedrijven. 

 Twee wetten zijn van belang: 

-De Warenwet; 

-De Wet op de accijns. 

 

De warenwet is erop gericht om de consument te beschermen en te zorgen voor voedselveiligheid. De warenwet beschrijft wanneer een bepaald product een bepaalde naam mag hebben, en wat het product mag en moet bevatten zodat de consument weet waar die aan toe is als die een product koopt wat verkocht wordt onder een bepaalde naam, zoals wijn.  

De definitie van ‘wijn’ in de warenwet is als volgt: “De aanduiding wijn mag alleen worden gebezigd voor de drank die door alcoholische vergisting is verkregen uit het sap van druiven.” 

De wet op accijns is bedoeld om het gebruik van producten te reguleren die in de verkoop worden gebracht, met name daar waar het gaat om genotsproducten zoals alcohol en tabak. Wijn wordt belast met accijns. In de Wet op de accijns, komt de definitie van wijn de wetgever eigenlijk niet zo goed van pas. Immers, wijn gemaakt van vruchten bevat ook alcohol. De wetgever hanteert in de wet op accijns een veel uitgebreidere begrippenlijst. 

In de volgende paragraaf zal blijken dat de amateur, als particulier persoon, niet aan de Warenwet is onderworpen, zolang deze geen producten verkoopt en zolang de hoeveelheid die de amateur maakt overeenkomt met het begrip ‘’voor eigen gebruik”. 

  

De Federatie van Amateur Wijn-/likeurmakers en Bierbrouwers Gilden FAWBG, die onder meer de belangen van amateur wijnmakers behartigt, kan daarom andere normen hanteren dan de wetgever. 

 

De Federatie onderscheidt druivenwijn en vruchtenwijn en heeft deze ten behoeve van keuringen en opleidingen verder onderverdeeld en uitgewerkt, rekening houdend met de beperkingen die de wetgever heeft gesteld. 

 

1.2 Wetten 

Wetten worden continu aangepast aan veranderende omstandigheden. Vaak lopen zij achter de feiten aan. Tot kortgeleden mochten Europese wijnboeren geen eikenhouten chips gebruiken in plaats van vaten om hun wijn een 'houtgerijpt' karakter te geven. In niet Europese wijnlanden, zoals Australië, wordt dit al jarenlang gedaan en ook amateurs mogen vrijelijk hun gang gaan.  Ook de onlangs aangezwengelde discussie over het eventueel verbieden van het toevoegen van suiker aan most zal door de amateur wijnmaker met belangstelling worden gevolgd. Een eventueel verbod zal hem niet raken, maar wel de commerciële wijnboer. 

In Nederland hebben we te maken met de Europese wetgeving (EG-wetgeving) en de Nederlandse wetgeving. 

 

 Binnen de Nederlandse wetgeving kunnen vier rechtsgebieden worden onderscheiden waarmee wij met de uitoefening van onze hobby te maken kunnen krijgen: 

-de Warenwet met de onderliggende Koninklijke Besluiten, waaronder het Wijnbesluit 

-de Wet op de accijns en het bijbehorende Uitvoeringsbesluit accijns 

-de Drank- en Horecawet 

-de plaatselijk geldende Algemeen Plaatselijke Verordening (APV). 

 

Warenwet 

De Warenwet heeft volgens art. 1, lid 1 onder meer betrekking op drinkwaren. In het 2^e lid van hetzelfde artikel staat echter: "Deze wet is niet van toepassing ten aanzien van hetgeen geschiedt in de sfeer van de particuliere huishouding of van een daarmee bij algemene maatregel van bestuur gelijkgestelde andere huishouding". In de praktijk betekent dit dat de Warenwet en de onderliggende besluiten niet van toepassing zijn op onze hobby. Hebt u echter een wijngaard met een oppervlakte van 10 are (1.000 m²) of meer, dan wordt zonder meer gesteld dat u bedrijfsmatig bezig bent en wel gebonden aan de Warenwet. 

Volgens het Wijnbesluit art. 1, 1^e lid, mag de aanduiding wijn alleen worden gebezigd voor de drank die door alcoholische vergisting is verkregen uit het sap van druiven. Deze Nederlandse wijnen dragen uitsluitend de naam landwijn en dus geen kwaliteitswijn of iets dergelijks. Ook moeten de gebruikte druiven vermeld staan in de rassenlijst, behorende bij het Wijnbesluit. Zo lang u als particulier wijn maakt en deze niet verkoopt, hoeft u het wijnbesluit niet te volgen en bijvoorbeeld geen onderscheid te maken tussen wijn en vruchtenwijn en de daarvoor vastgelegde definities. 

 

Wet op de accijns 

Accijns wordt binnen de Europese Gemeenschap onder meer geheven op alcoholhoudende producten. Deze worden onderscheiden in afdelingen bier, wijn, andere gegiste dranken dan wijn en bier, tussenproducten en ethylalcohol. Voor amateurs geldt een uitzondering in die zin, dat de lidstaten vrijstelling van accijns mogen verlenen voor bier, wijn, en andere mousserende en niet-mousserende gegiste dranken die door een particulier zijn geproduceerd en die door de producent, de leden van zijn gezin of zijn gasten worden geconsumeerd, mits hier geen verkoop mee gemoeid is. 

De Nederlandse wetgever heeft een en ander als volgt vastgelegd in de volgende delen van artikel 5 van de Wet op de accijns: 

Lid 1: Het is niet toegestaan een accijnsgoed te vervaardigen buiten een accijnsgoederenplaats of een accijnsgoed voorhanden te hebben dat niet overeenkomstig de bepalingen van deze wet in de heffing is betrokken. 

Lid 3: Onder algemene maatregel van bestuur te stellen voorwaarden en beperkingen wordt ontheffing verleend van de in het eerste lid bedoelde verboden voor: 

Lid 3c: het thuis vervaardigen van bier en wijn door particulieren, voor zover die goederen worden aangewend voor eigen gebruik. 

In artikel 7.3 van het Uitvoeringsbesluit accijns wordt deze ontheffing nader gespecificeerd. 

De ontheffing als bedoeld in artikel 5 derde lid onderdeel c van de wet vindt uitsluitend toepassing indien de thuis vervaardigde accijnsgoederen worden verbruikt door de vervaardiger, zijn huisgenoten of zijn gasten. 

 

Opmerkingen: 

Zodra er sprake is van verkoop van wijn of bier valt men onder de Wet op de accijns. In dit kader moet ook een ruil als een verkooptransactie worden gezien. Geld is immers niet anders dan een ruilmiddel. 

De ontheffing heeft betrekking op het in een particuliere woning maken van wijn en bier. Strikt genomen is het dus niet toegestaan om elders, bijvoorbeeld in de vergaderruimte van een vereniging of op een braderie, deze dranken te maken. 

 

Ten aanzien van wijn kent de Wet op de accijns de volgende onderverdeling: 

-Wijn van verse druiven 

-Wijn waaraan alcohol is toegevoegd 

-Druivenmost 

-Andere wijn 

-Druivenwijn waarvan de gisting door toevoegen van alcohol is verhinderd of gestuit 

-Vermout en andere wijn van verse druiven, bereid met aromatische planten of stoffen ·

-Mousserende wijn 

 

Als "andere gegiste dranken" worden gedefinieerd: 

-Appelwijn, perenwijn, honingdrank 

-Mengsels van gegiste dranken met alcoholvrije dranken 

-Andere gegiste dranken en mengsels 

-Mousserende appel- en perenwijn 

-Mousserende andere wijn 

 

 Verder zijn er regels gesteld met betrekking tot het alcoholpercentage. 

 

Drank- en Horecawet 

Er zijn heel veel regels waarvan men eigenlijk bij voorbaat al de strekking kent. Meestal mag iets niet. 

We mogen bijvoorbeeld niet zomaar op braderieën gaan staan met drank of wijn. Immers een braderie is een openbare gelegenheid en niet de besloten omgeving van de eigen familie of de besloten bijeenkomst van een gildebijeenkomst. In principe kan de controledienst van de Voedsel en Waren autoriteit controleren of het product wat je het publiek aanbiedt wel veilig is. 

De gemeente kan een vergunning uitschrijven als ze het goed vindt dat er geproefd mag worden op een braderie. 

Zodra men geld gaat vragen voor een glas wijn of een ander drankje, valt men onder de noemer "horeca". Men moet zich dan aan de daarvoor geldende regels houden. De overheid kan dan een vergunning weigeren zoals in 2003 gebeurde op diverse kerstmarkten in Limburg. Daar mocht men geen Glühwein meer schenken. Het werd beschouwd als openbare horeca en dat mag niet ongelimiteerd. Reguliere verenigingsbijeenkomsten van gilden van wijnmakers en bierbrouwers moeten worden gezien als besloten bijeenkomsten, waarop de horecawetgeving niet van toepassing is. Temeer omdat we geen geld vragen voor onze dranken. Als we alleen leden toelaten, is er niets aan de hand. Men zal dit echter niet zwart op wit geven omdat er altijd mazen in de wet zijn. 

Het kan gebeuren dat iemand van de controledienst van de Voedsel- en Waren Autoriteit (VWA) komt kijken wat we doen. Deze zou dat verkeerd kunnen uitleggen aan zijn superieuren. Als kennelijk een fout of een verkeerde inschatting is gemaakt, bestaat altijd de mogelijkheid van correctie. We hoeven zeker geen spijkers op laag water te gaan zoeken en niet allerlei muizenissen in ons hoofd te halen. 

Op de website www.wetten.nl staat onder meer de drank- en horecawet. Daar geeft u eerst wetten in en gaat vervolgens naar de drank- en horecawet en haar laatste vernieuwingen. U vindt daar onder meer de minimale afmetingen van de slijterij- en horecabedrijven en de minimumleeftijden die personen moeten hebben voordat aan hen drank mag worden verstrekt. Veel wijzer wordt u daar niet van. Mocht u zelf toch nog behoefte hebben om met iemand over de drank- en horecawet te praten, dan kunt u bellen met een gratis telefoonnummer: 0800 - 0488: Voedsel en Warenautoriteit, onderdeel Keuringsdienst van Waren, Klachtendienst drank- en horecawet. 

 

Algemene Plaatselijke Verordening 

Zoals hiervoor al werd aangegeven, kan de gemeente een vergunning uitschrijven voor het uitschenken van drankjes op braderieën en tijdens andere evenementen zoals open dagen. 

In een aantal gemeenten, bijvoorbeeld Zutphen, is het niet toegestaan om zich met een aangebroken fles alcoholische drank op de openbare weg te bevinden. Hoe neemt u in zo'n geval flessen mee na afloop van een gilde avond of een keuring? Waarschijnlijk zult u geen last ondervinden van een ijverige overheidsdienaar, tenzij u in kennelijke staat bent. 

Het is amateur wijnmakers te allen tijde verboden alcoholhoudende drank te verkopen.  

Een ander aspect betreft het zelf vervaardigen van voedingsmiddelen, zoals geperst vers appelsap, tijdens open dagen, braderieën, enzovoort. Hiervoor gelden de regels van de VWA en van de fiscus.  Controleurs kunnen nogal kritisch zijn.

Organiseert een gilde zelf een open dag, dan dient het gilde zelf tijdig voor de nodige ontheffingen te zorgen om problemen te voorkomen. 

 

Federatienormen 

De Federatie van Amateur Wijn-/likeurmakers en Bierbrouwers Gilden FAWBG houdt zich aan de wet. Daarom kunnen ook alleen verenigingen van amateur wijnmakers, bierbrouwers en likeurbereiders zich bij de federatie aansluiten. 

Voor het thuis maken van wijn, bier en likeur is de warenwet niet van toepassing, omdat wij volgens de Wet op de accijns onze producten niet mogen verkopen en er dus geen sprake is van enige commerciële handeling. 

Bij publieke optredens gelden de Drank- en Horecawet en de Algemeen plaatselijke verordening. Organisatoren en deelnemers aan een dergelijk optreden dienen zelf voor het verkrijgen van de nodige vergunningen en ontheffingen te zorgen. 

Ten aanzien van wijn hoeven amateurs het wijnbesluit niet te volgen. De federatie heeft daarom ten behoeve van keuringen een meer praktische indeling gemaakt, die het onderling vergelijken en het beoordelen van gelijksoortige wijnen vergemakkelijkt.